Η σύγκρουση δύο πολιτικοεκλογικών ρευμάτων

Του Σταυρου Λυγερου

Το αποτέλεσμα της 6ης Μαΐου επιβεβαίωσε τις τεκτονικές αλλαγές που συντελούνται στο επίπεδο της εκλογικής συμπεριφοράς. Δεν θα μπορούσε να συμβεί κι αλλιώς. Η κατάρρευση του μοντέλου πλασματικής ανάπτυξης διέλυσε το ανομολόγητο κοινωνικό συμβόλαιο ανάμεσα στην άρχουσα τάξη και τη μικρομεσαία θάλασσα. Με τη σειρά της, η διάλυση του κοινωνικού συμβολαίου συμπαρασύρει το κομματικό σύστημα που εξέφρασε πολιτικά την προηγούμενη κατάσταση. Οι πρωταγωνιστές αυτής της αναμέτρησης είναι η Ν.Δ. και ο ΣΥΡΙΖΑ. Εάν ξύσουμε, όμως, θα δούμε ότι στην πραγματικότητα συγκρούονται δύο ετεροκαθοριζόμενα πολιτικοεκλογικά ρεύματα: στη μία όχθη είναι το ρεύμα της τιμωρίας, της ψήφου εναντίον του Μνημονίου και εναντίον του παραδοσιακού συστήματος εξουσίας. Στην άλλη όχθη είναι το ρεύμα του φόβου. Στις 6 Μαΐου, το αντιμνημονιακό-«αντικαθεστωτικό» ρεύμα φούσκωσε τα εκλογικά πανιά του ΣΥΡΙΖΑ, των Ανεξάρτητων Ελλήνων, της ΔΗΜΑΡ, του ΚΚΕ και εν μέρει της Χρυσής Αυγής. Η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης αναπόφευκτα δημιούργησε συνθήκες πόλωσης, που ευνόησαν εκλογικά τον ΣΥΡΙΖΑ. Τον ανέδειξαν σε βασικό εκφραστή της ψήφου τιμωρίας, αλλά εν μέρει και σε παράγοντα θολής ελπίδας. Τα μικρομεσαία στρώματα που έχουν ήδη πέσει στον γκρεμό ή βρίσκονται στο χείλος του δεν έχουν να χάσουν. Η ανάγκη τους, μάλιστα, να πιαστούν από ένα κλαδί, τα κάνει να ελπίζουν ότι η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ ίσως οδηγήσει σε αναθεώρηση της πολιτικής που τα καταστρέφει. Η εκτόξευση του ΣΥΡΙΖΑ σε θέση διεκδικητή της εξουσίας προκάλεσε αντισυσπείρωση. Σ' αυτό έπαιξε καθοριστικό ρόλο όχι μόνο η προπαγανδιστική καταιγίδα των εγχώριων μνημονιακών δυνάμεων ότι η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ ισοδυναμεί με έξοδο από το ευρώ, αλλά και οι πρωτοφανείς σε έκταση και ένταση παρεμβάσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων και ΜΜΕ. Τελευταίο και κραυγαλέο δείγμα, η παρέμβαση των γερμανικών Financial Times. Ας σημειωθεί ότι ο ωμά προσβλητικός χαρακτήρας αυτών των παρεμβάσεων μπορεί να τροφοδότησε το ρεύμα του φόβου, αλλά είχε και αντίστροφες επιπτώσεις. Προκάλεσε το εθνικό αίσθημα και έστειλε πολλούς ψηφοφόρους στην αγκαλιά του ΣΥΡΙΖΑ. Το ρεύμα του φόβου συσπείρωσε κυρίως μεσαία και ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που υφίστανται ισχυρές πιέσεις, δυσφορούν, αλλά βρίσκονται ακόμα σε απόσταση ασφαλείας από τον γκρεμό. Αυτά τα στρώματα έχουν ακόμα να χάσουν (από αρκετά έως πολλά) και φοβούνται ότι νίκη του ΣΥΡΙΖΑ θα οδηγήσει σε δραστική υποβάθμιση και της δικής τους ζωής. Ψηφίζουν, λοιπόν, κυρίως τη Ν.Δ. όχι τόσο επειδή τη θεωρούν λύση στο πρόβλημα, όσο επειδή τη θεωρούν ανάχωμα στην επέλαση του Τσίπρα. Η σύγκρουση στις κάλπες των δύο εκλογικών ρευμάτων αντανακλά την ανάδυση ενός νέου διχαστικού κλίματος, οι ορίζουσες του οποίου είναι κοινωνικοοικονομικές και όχι κλασικά ιδεολογικοπολιτικές. Οι παραδοσιακές κομματικές ταυτίσεις, άλλωστε, τείνουν να ρευστοποιηθούν. Για πρώτη φορά μεταπολεμικά, οι πολίτες -με την εξαίρεση των ηλικιωμένων- ψηφίζουν κυρίως με κριτήριο τις επιπτώσεις που έχει η κρίση στους ίδιους και ευρύτερα. Εάν νικήσει η Ν.Δ., ο σχηματισμός κυβέρνησης με το ΠΑΣΟΚ θα είναι ευκολότερος. Αυτή η κυβέρνηση, όμως, δεν θα είναι πολιτικά ευσταθής, έστω κι αν εξασφαλίσει την ψήφο εμπιστοσύνης (ή ανοχής) της ΔΗΜΑΡ. Εάν δεν μεσολαβήσει κοινωνική αναταραχή, τον Νοέμβριο το δημοσκοπικό ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ θα έχει κάνει νέο άλμα. Οσο η ασκούμενη μνημονιακή πολιτική συσσωρεύει οικονομικά και κοινωνικά ερείπια, τόσο τα καταστρεφόμενα μικρομεσαία στρώματα θα στρέφονται προς ό,τι θεωρούν -έστω και φαντασιακά- σανίδα σωτηρίας. Εάν, μάλιστα, απογοητευθούν, πιθανότατα θα διολισθήσουν σε δυναμικές αντιδράσεις, εάν όχι σε τυφλή κοινωνική έκρηξη. Προσωρινά, οι εκλογές έχουν λειτουργήσει ως βαλβίδα εκτόνωσης. Εάν, όμως, αποδειχθεί ότι η ψήφος δεν αλλάζει την κατάσταση, η θερμοκρασία θα εκτοξευθεί προς το σημείο βρασμού. Εάν νικήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, η ΔΗΜΑΡ δύσκολα θα συμπράξει στον σχηματισμό κυβέρνησης χωρίς τη συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ και την τροποποίηση της θέσης για καταγγελία του Μνημονίου. Εάν η Κουμουνδούρου αρνηθεί, πιθανότατα θα της προσφερθεί ψήφος εμπιστοσύνης (ή ανοχής) από ΔΗΜΑΡ και ΠΑΣΟΚ για να αποφευχθεί το αδιέξοδο. Μια κυβέρνηση μειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ θα κληθεί στις διαπραγματεύσεις να υπογράψει τον κορμό της μνημονιακής πολιτικής, παίρνοντας ως αντάλλαγμα μια επιμήκυνση και κάποιο αναπτυξιακό πακέτο. Εάν αρνηθεί, η τρόικα θα παγώσει τη χρηματοδότηση, χωρίς, όμως, να προκαλέσει στάση πληρωμών. Μια τέτοια κυβέρνηση θα βρεθεί σύντομα σε ασφυκτικό κλοιό τόσο από το εξωτερικό όσο και από ισχυρά κέντρα στο εσωτερικό. Επειδή, μάλιστα, δεν θα έχει αυτοδυναμία, θα είναι ευάλωτη. Οταν θα έχει επαρκώς φθαρεί μέσα από τα προβλήματα που θα προκληθούν στην καθημερινότητα, θα την ανατρέψουν, φορτώνοντάς της τον «μουτζούρη». Το ευρωιερατείο και το ΔΝΤ έχουν συμφέρον να σταλεί το μήνυμα στους άλλους αδύναμους κρίκους της Ευρωζώνης ότι η στροφή προς την Αριστερά είναι αδιέξοδη. Από:  kathimerini.gr